GÖNÜLLÜ BES Mİ, OTOMATİK KATILIM MI?

Jan 1

Jan 1 GÖNÜLLÜ BES Mİ, OTOMATİK KATILIM MI?

Türkiye’de bireysel emeklilik sistemi gönüllü olarak 2003 yılında uygulanmaya başladı. Ancak 2013 yılında devlet katkısı verilmeye başlanmasıyla, sistemin bilinirliği arttı.

ORTAK HÜKÜMLER

%30 devlet katkısı hem BES hem de OKS için var. BES’te ve OKS’de yılda 4 kez plan değişikliği, yılda 12 kez fon dağılım değişikliği hakkı var. Sistemde iki yılını doldurduktan sonra çalıştığı bireysel emeklilik şirketinden memnun değil ise, aktarım hakkını kullanarak birikimlerini başka bir şirkete aktarılabiliyor. Ödemeye ara verebiliyor. Sadece bir kez sisteme ödeme yapılmış olsa dahi, başlangıç tarihinden kaynaklanan haklar korunuyor, sistemde kalınabiliyor. 10 yıl 56 yaş kriterini karşılanıyorsa, birikimlerinin ve devlet katkılarının tamamını alarak sistemden emekli olunabiliyor. Hem gönüllü BES hem OKS’de birikimlerin bankalarda teminat olarak kullanılabiliyor.

OTOMATİK KATILIMLA GÖNÜLLÜ BES BİRLEŞTİRİLEBİLİR Mİ?

Gönüllü BES ve Otoamatik katılım sistemi BES havuzunun iki ayrı kulvarı. İki farklı sözleşme türü hiçbir yerde birleşmiyor. Ama mevzuat olarak benzer hükümlere tabi. Otomatik katılıma sadece 45 yaş altındaki TC vatandaşı çalışanlar girebiliyor. (45 yaş üstündekiler talep etmesi halinde sisteme dahil oluyor.) Halbuki gönüllü bireysel emeklilik sistemine yaşına bakılmaksızın herkes girebiliyor.

GİTMEK Mİ ZOR, KALMAK MI ZOR

Daha önce bireysel emeklilik sistemine girmiş katılımcılar bir kez de işverenleri aracılığıyla sisteme dahil edilince, ne yapacağını şaşırıyor, özellikle de her iki sözleşmesine de katkı payı ödemeye gücü yetmeyenler. Gönüllü emeklilik mi daha iyi, yoksa otomatik katılım mı? Kalmalı mı, gitmeli mi? Ne yapmalı? Aşağıda gönüllü BES ve ‘Otomatik Katılım’ uygulamasının avantajları ve dezavantajları yer alıyor. Kişisel durumunuza ve beklentilerinize uygun kararı vermek size ait.

OTOMATİK KATILIMIN AVANTAJLARI

2017 yılı başında ise ‘otomatik Katılım’ sistemi uygulanmaya başladı. Çalışanları onların taleplerine bağlı olmadan ‘otomatik’ olarak sisteme dahil etmeyi amaçlayan bu uygulamayla sisteme girenlerin her biri için 1,000,-TL başlangıç devlet katkısı tahakkuk ettirildi. Otomatik Katılım Sisteminde, devlet katkıları mahsuben takip ediliyor.

Çalışanlar katkı payları karşılığında %30 devlet katkısı alıyor. Bunun üzerine 1,000.-TL’lik başlangıç teşviği daha mahsuben hesaplarına yansıtılıyor. Diğer taraftan emeklilik hakkını kullanırken, eğer birikimler en az 10 yıllık ‘Yıllık Gelir Sigortasına’ aktarılırsa %5 ek devlet katkısı daha hakediliyor. ‘Otomatik Katılım’ fonlardan yapılacak kesintiler açısından da avantajlı. Çalışanlara sunulan fonlardan yapılacak fon işletim gider kesintisi yıllık %1,09’u aşamıyor.

OKS tarafında devlet katkısı fonlara yatırılmıyor, mahsuben takip ediliyor. Enflasyonun yüksek olduğu dönemlerde bu yöntem çalışanlar için avantaj sağlıyor.

‘Otomatik Katılım’ kapsamında sisteme giren çalışanlar, işten ayrıldığında eğer dışarıdan katkı payı ödemeye devam edemiyorsa, sözleşmesi askıda kalıyor. Dolayısıyla çalışan bu sözleşmeden kaynaklanan haklarını muhafaza edebiliyor. (Hatta askıdaki sözleşmelere ek katkı payı yatırılabiliyor) Sistemde 10 yıl ve 56 yaşını tamamlayanlar varsa hem gönüllü BES sözleşmelerinden hem de OKS sözleşmelerinden ayrı ayrı maksimum devlet katkısı alabiliyorlar.

OTOMATİK KATILIMIN DEZAVANTAJLARI

Otomatik katılımda emeklilik planını işveren seçiyor, çalışan emeklilik planı dahilinde sunulan fonların dışında, farklı fon içeren emeklilik planına geçiş yapamıyor. Çalışan, işverenin tercih ettiği emeklilik şirketiyle çalışmak zorunda kalıyor. Ara ödeme seçeneği yok. Başlangıç katkı payı ödeme veya ara ödeme hakkı olmadığı için devreden devlet katkısından da faydalanamıyor. 1,000 liralık başlangıç devlet katkısı değerlenmiyor. Birikimlerini başka şirkete aktaramıyor. 2024 Nisanından sonra gönüllü BES tarafında uygulanmaya başlayacak olan kısmi çekim hakkını kullanamıyor.

GÖNÜLLÜ BES’İN AVANTAJLARI

-Katılımcı sisteme yatırılan katkı paylarının %30’u kadar devlet katkısını hak ediyor ve bu tutar EGM tarafından bireysel emeklilik şirketine nakden aktarılıyor. Katılımcının hesabına intikal ettikten sonra devlet katkısı fonlarında değerlendiriliyor. Katılımcı başlangıç katkı payı veya ara ödeme yaparak sisteme toplu para yatırabiliyor ve devlet katkısı limitini aşan katkı payları için gelecek yıllarda devlet katkısı alabiliyor.

-Gönüllü BES uygulamasında katılımcının sistemdeki bütün haklarını bizzat kendisinin kullanması mümkün. Öncelikle sisteme ne kadar katkı payı ödeyeceğine kendisi karar veriyor. Tercih ettiği plan için gereken asgari ödeme miktarından az olmamak şartıyla, katkı payı miktarını değiştirebiliyor. Katılımcı isterse ara ödeme yapabiliyor.

Gönüllü BES tarafında fon çeşitliliği daha fazla. Katılımcılar fonların ünvanlarından neye yatırım yaptığını anlayabiliyor. Hisse senedi fonları, altın fonları, endeks fonlar, karma fonlar ve dış borçlanma araçları fonları ile istenilen yatırım aracı tercih edilebiliyor.

GÖNÜLLÜ BES’İN DEZAVANTAJLARI

Gönüllü BES katılımcıları, çalışanlara sunulan 1,000,-TL’lik başlangıç teşviğinden ve emeklilikte birikimlerin, en az 10 yıllık ‘yıllık gelir sigortası’na aktarılması karşılığında verilen %5 ek devlet teşviğinden faydalanamıyor. Gönüllü BES’te sunulan fonlardan, fon işletim gider kesintisi olarak daha yüksek oranda kesinti yapılıyor. Ayrıca katılımcılardan ‘giriş aidatı’ alınabiliyor.

Leave a comment

Zeynep Candan Aktaş

Bireysel emeklilik, benim için çalışma hayatı boyunca farkında olmadan temellerini attığım, sistem uygulanmaya başlayınca, tam da bu temellerin üstüne oturan bir yapı. Amacım ne sistemi yermek ne de övmek. Ama şunu biliyorum: Bizim gibi ülkeler dünyanın para bolluğuna boğulduğu geçtiğimiz 15-20 yılı yatırım yerine, tüketerek geçirdi. Borcu olmayanlar neredeyse parmakla gösterilir oldu. Önümüzdeki dönem bu borçların ödenme zamanı gelecek. Ancak biz halk olarak tasarruf yapmıyoruz, yapamıyoruz. Bunun nedenleri farklı olsa da gerçek şu ki, artık biriktirmek zorundayız. Bu bireysel emeklilik yoluyla olur, şahsi yatırımlarla olur, altın alarak olur, bankada mevduat yoluyla olur, dövizle olur… Herkesin kendi tercihi. Ben burada bireysel emeklilik sistemi içindekilerin sistemi tanımasını, sistemden nasıl daha fazla verim alabileceğinin yollarını, katılımcının lehine ve aleyhine olabilecek gelişmeleri yazmak, duyurmak istiyorum. Bu arada katılımcılar da sistemle ilgili düşüncelerini, sistemden beklentilerini, kendileri için olumlu ve olumsuz yönleri, merak ettikleri soruları yazarlarsa, bunları tartışırız, elimizden geldiğince sorulara cevap veririz ve en önemlisi belki ilgililere, yetkililere sesinizi duyurabiliriz.

Teknik analiz ise daha Türkiye’de teknik analizin ‘T’si ortalarda yok iken, kareli defter yapraklarını birbirine ekleyerek oluşturduğum grafiklerle başladı. 1990’dan beri fiyatların hareketini merak ediyorum ve anlamaya çalışıyorum. Bunun için okuyor, araştırıyor ve bildiklerimi piyasada test ediyorum. Kazandığım da oluyor, kaybettiğim de. Ancak artık şunu net olarak biliyorum, piyasalarda kazanmanın tek yolu kendinizi tanımak ve kendi kapasitenizde riskler alabilmektir. Kapasitenizi aşan risk sizi uyutmaz, kapasitenizin altındaki risk de kazandırmaz. Bu dengeyi kurabilir, üstüne de teknik analiz yöntemlerini uygulayarak alım-satım zamanlarını ve fiyatlarını öngörebilirseniz, kazanmamanız için bir sebep kalmaz.

Yaklaşık 20 yıldır ekonomi dergilerinde, gazetelerde piyasaya ilişkin öngörüler, gerçekleşmeler, teknik analiz grafikleri üzerinden yorumlar yazıyorum. Bunlar arasında Trend Dergisi, Yeni Yüzyıl, Radikal, Ekonomik Bülten, Tekborsa, Gazete Vatan, Milliyet, gibi birçok dergi ve gazete var. Halen bireysel emeklilik ile ilgili yazılarım Para Dergisinde, Teknik analiz ile ilgili yazılarım Ekonomist dergisinde yer alıyor.

Ayrıca teknik analiz ve bireysel emeklilik alanında gerek sınıf içi gerek internet üzerinden eğitimler veriyorum. www.borfin.com.tr adresinde başlangıç düzeyinde teknik analiz eğitimim ve bireysel emeklilik eğitimlerim mevcuttur.