BİST 100’ÜN DOLAR BAZINDA DEĞERLENDİRMESİ
BİST 100’de bir taraftan yeni tarihi zirveler oluşuyor, bir taraftan da dolar bazında dirençler geçilemiyor. Dolardaki yükseliş piyasayı da neredeyse akıntıya karşı kürek çeker bir pozisyona sokuyor. Yüksek enflasyon ve dolar/TL paritesi bir sarmal şeklinde kendi kendini besleyerek ve büyüyerek yoluna devam ediyor. Ev, araba, borsada rakamlar büyüyor refah algısı da artıyor ama pazara çarşıya çıkılınca fiyatların çok daha yüksek oranlarda arttığı, gelirlerin aynı oranda artmadığı düşüncesi hayal kırıklığı yaratıyor.
BİST 100’e dönecek olursak, önce bir durum tesbiti yapalım. BİST 100’de neredeyiz? TL bazındaki grafikten çok reele (çünkü kurda yaşanan müdahaleler piyasanın kendi dengesini bulmasına izin vermiyor.) daha yakın olduğu düşüncesiyle dolar bazlı grafiğe bakıyoruz. Madde madde ilerleyelim:
1-BİST 100’de 2009’dan bu yana 120-500 dolar arasındaki geniş banttaki hareket devam ediyor. Piyasa 2013 yılında başladığı düşüş trendinde 2018 yılının Ağustos ayından bu yana 120 seviyelerinde destek bulmuş görünüyor. Haftalık MACD aşağı yönlü görünümüyle yılbaşından bu yana devam eden satış baskısını teyid ediyor.
2-Her ne kadar 2021 Aralık ayındaki doların sert hareketi 109 seviyesi test edilmişse de (ihlal olarak kabul edilebilir) hızlı bir toparlanma ile 2023 başlarında 304’e ulaşan bir atak gerçekleşmiş. Bu atak 5 dalgalık çıkışını tamamlayarak, düzeltmeye uğramış.
4-Ana görünümde yılbaşında görülen 304 seviyelerinden beri düşüş trendinde olan BİST 100, 23 Haziran 2023 tarihinde 217 seviyelerini test ederek tekrar toparlanmaya çalışıyor. Bu düşüş trendi içinde 5 dalgalık aşağı trend 220 seviyelerinde tamamlanmış gibi görünüyor. Buradan gelen atakla 253 seviyesine yönelen piyasa gelen satışların ardından 220’yi aşağı yönde kırarak, 217 seviyelerini test etmiş.(217 seviyesi ihlal olarak kabul edilebilir.) Son durumda 220 seviyelerinde aşağı yönlü trend son bulmuş, 240’a atak yapılmış ve 50 ile 200 günlük ortalamalardan tutunmuş bir endeks görünümüyle baş başayız. Buradan gelişebilecek olasılıklara bir bakalım:
a)Piyasada genel kabul gören olasılık Aralık 2021’de 109 seviyelerinde bulunan desteğin ardından uzun vadeli bir yükseliş trendinin başladığıdır. Bu trend içinde ilk ana (majör) dalganın beş dalgalık yükselişinin tamamlandığı ve 220 seviyelerinden başlayacak bir 3. ana dalganın diplerinde bulunulduğu söylenebilir. Bu olasılık geçerli ise 255 seviyesinin yukarı yönde geçilmesi yeni bir trendin başladığının ilk işareti iken, 304’ün geçilmesi yükseliş trendinin teyidi anlamına gelecektir. Olası şekilde 304’ün yukarı yönde kırılması halinde hisse portföyleri dolu olmalı.
Olumlu senaryonun kısa vadede gerçekleşme senaryosu üç aşağı-beş yukarı aşağıdaki grafikteki gibi gerçekleşebilir.
b)Diğer olasılık ise 2011’de oluşan 500 zirvesinden başlayacak bir dalga sayımıyla son bir 5. ana düşüş dalgası için endeksin destek arayışına girebilmesidir. Bu olasılık geçerli ise, içinde bulunduğumuz trendi bir tepki dalgası olarak değerlendirmek gerekir. Bu olasılıkta maksimum 255 seviyesine dek sürecek bir çıkış sonrasında aşağı yönde yeni bir satış dalgası gelebilir. Aşağı yönlü trendin teyidi 217 seviyesinin aşağı yönde kırılması halinde gelmiş olacak.
Uzun vadeli bu görünümün kısa vadeli gelişimi aşağıdaki grafikteki gibi olabilir.
Bu olasılıklardan hangisi gerçekleşecek? Gönül ister ki birinci olasılık gerçekleşsin. Ama malesef piyasalar gönüllerin istediğine göre değil, sermaye akımlarının gerçekleşme yönünde hareket ediyor. 255 seviyesinin yukarı yönde geçilememesi ikinci olasılığın yani olumsuz senaryonun ana sinyali olmalı. Ağırlıklı ortalamalarda 20 günlük ortalama 50,100 ve 200 günlüğü aşağı kırmış. 50 günlük ortalama da 100 günlüğü aşağı kırarak 200 günlüğün hemen üstünde hareketine devam ediyor. Olası şekilde 50 günlük ortalamanın 200 günlük ortalamayı aşağı kırması, piyasadaki zayıflamanın ilk işaretlerinden olacaktır. 20,50,100 günlük ortalamaların 200 günlüğü aşağı kırması halinde ‘ölümcül kesişme’ gerçekleşebilir.
Peki ikinci, yani olumsuz senaryo gerçekleşirse bu durumda BES katılımcıları ne yapmalı?
BES katılımcıları homojen bir yapıda değil. Sisteme farklı zamanlarda girmiş, farklı yaşlarda, sistemden farklı zamanlarda çıkacak, farklı risk algısına sahip yatırımcılardan oluşuyor. Burada öncelikle bakılması gereken sisteme girenin yaşı ve sistemde ne kadar kalacağı.
Sisteme yeni girenler ve yaşı çok genç olanlar zaten BİST 100’ün ne olacağına bakmadan hisse fon biriktirebilir. Onların BİST 100’ün gerilemesiyle sıkıntısı olmaz. Hatta olası gerilemelerde daha uygun fiyatlardan fon alacakları için ileride daha karlı olacaklardır.
Sistemden önümüzdeki 2-3 yılda emekli olacaklar var ise BİST 100’ün dolar bazında 217 seviyesini aşağı yönde kırıp-kırmadığını yakından takip edilmeli. Eğer 217 seviyesi aşağı yönde kırılır ise hisse fonlarda azaltıma gidilmeli.
Sistemde belli bir birikime ulaşmış ve birikimlerinin değer kaybetmesini istemeyenler de BİST 100’de 217 seviyesini izlemeli. Ancak aynı zamanda o dönemin yatırım olasılıkları da takip edilmeli. (Çünkü 217 seviyesinin görülmesi iki şekilde mümkün olabilecek: 1-Borsa TL bazında gerileyebilir, bu olasılıkta dolar 26,10 iken endeksin 5600-5700 aralığına gerilemesi sözkonusu olabilir. 2- Doların artışı nedeniyle BİST 100 dolar bazında gerileyebilir. Bu olasılıkta da BİST 100 TL bazında 6200’lerde iken doların 28-29 aralığına ulaşması sözkonusu olabilir.) Olası şekilde faizlerde enflasyona karşı pozitif bir getiri söz konusu olabilirse, borçlanma araçları fonları cazibe kazanabilir. Hisse fonların bir bölümü ile borçlanma araçları fonlarına geçilebilir.
