2026 ASGARİ ÜCRETİYLE BES'TE DEĞİŞENLER

2026 ASGARİ ÜCRETİYLE BES'TE DEĞİŞENLER

Zeynep Candan Aktaş

2026 asgari ücreti nihayet belirlendi. Yüzde 27’lik bir artış ile aylık net asgari ücret 28.075,5 liraya, brüt asgari ücret de 33.030 liraya yükseltildi. Asgari ücret adı üstünde asgari, en az, minimum ücret demek. Asgari ücret birçok şey için bir ölçü birimi aynı zamanda. Örneğin; et fiyatı asgari ücretin kaçta kaçı veya ortalama kiralar asgari ücretin kaç katı vb.  Size, BES’in de ölçü biriminin brüt asgari ücret olduğunu söylesem, ne derdiniz? Gelin, bu hafta asgari ücret, BES’te neleri ölçmek için kullanılıyor, asgari ücretin artışı ile katılımcılar nelerle karşılaşabilir, bir bakalım.

DEVLET KATKISI

BES’in en bilinen yönü yüzde 30 devlet katkısı. Bir yılda, bir katılımcıya verilebilecek devlet katkısının bir üst sınırı var. Bu sınırı yıllık brüt asgari ücret tutarı belirliyor. Yıllık brüt asgari ücret tutarı değiştikçe BES’te de alınabilecek maksimum devlet katkısı değişiyor. Yeni belirlenen 33.030 liralık aylık brüt asgari ücreti yıllığa çevirdiğimizde 396.360 lira ediyor. Dolayısıyla 2026 için alınabilecek maksimum devlet katkısı tutarı da 118.908 liraya yükselmiş oldu. 1 Ocak 2026 tarihinden 31 Aralık 2026 tarihine kadar sisteme toplamda 396.360 lira yatıran bir katılımcı toplamda 118.908 lira devlet katkısı alabilecek. Tabi ki, devlet katkısını alıp sistemden hemen çıkmak diye bir şey yok. Devlet katkıları sistemde kalınan süreye göre kademeli olarak alınabiliyor. Sistemde 10 yılı ve 56 yaşını aynı anda tamamlayanlar ile vefat ve maluliyet durumlarında devlet katkılarının tamamını almaya hak kazanılıyor.   

Devlet katkıları gönüllü BES tarafında katılımcının hesabına yatırılan her katkı payı karşılığında nakden aktarılıyor ve bu nakitler devlet katkısı fonlarında yatırıma yönlendiriliyor. OKS tarafında ise devlet katkıları başlangıçta kayden tutuluyor, her yıl TÜFE oranında değerleniyor ve ‘hak ediş süreleri’ geldiğinde nakit olarak devlet katkısı fonlarına aktarılıyor.

OKS KATKI PAYI

Otomatik katılım tarafında katkı payı tutarını ölçmek için de aylık brüt asgari ücret kullanılıyor. Çalışanların maaşlarından her ay kesilen katkı payı tutarı, aylık brüt asgari ücretin yüzde 3’ünden az olamıyor. Daha yüksek katkı payı ödemek isteyenler; oransal olarak, yani yüzde 4, yüzde 5-10 gibi kesinti yapılmasını talep edebiliyorlar. Peki öyleyse, OKS tarafında 2026 yılının en düşük katkı payı tutarı ne oldu, derseniz; aylık brüt asgari ücretin yüzde 3’ü olan 990,9 liraya ulaştı.

HACİZ VE REHİNDEN MUAFİYET

Bireysel emeklilik sisteminde her bir katılımcının birikiminin; sistemde bulunulan ay sayısı ile o dönem geçerli olan aylık brüt asgari ücret tutarıyla çarpılmasıyla bulunacak tutarı, haciz ve rehine konu olamıyor. Aylık brüt asgari ücretin artmış olması haciz ve rehine konu edilemeyecek birikim tutarının da artmasını sağladı. Örneğin; geçen yıl sistemde 10 yılı tamamlayan bir katılımcının birikiminin, 3.120.660 lirası haczedilemiyordu. Bu yıl bu tutar 3.963.600 liraya ulaştı.

KESİNTİLER

Bireysel emeklilik sisteminde katılımcılardan peşin veya ertelenmiş olarak alınan giriş aidatı tutarı ile yönetim gider kesintilerinin tutarını belirlemek için de aylık brüt asgari ücret ‘ölçüt’ olarak kullanılıyor. Katılımcıların katkı payı veya birikimlerinden bir yılda giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi olarak alınabilecek tutar, aylık brüt asgari ücretin %8,5’uğunu aşamıyor. Buna göre 2026 yılında kesilebilecek giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi tutarı en fazla 2.807,55 lira olabilecek. Kesinti rakamının büyümesiyle sisteme girerken giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi olmayan planları tercih etmek daha önemli hale geldi.

Kesintilerin; bir de sistemden ayrılma halinde uygulanmasından bahsedelim ki, katılımcılar düşünüp, taşınmadan ani kararlar ile sistemden ayrılmasınlar. Gönüllü BES tarafındaki katılımcılardan giriş aidatı ve yönetim gider kesintileri beş yıl süreyle yapılabiliyor, altıncı yıldan itibaren bu kesintiler uygulanamıyor. Olası şekilde sistemden beş yıl doldurmadan ayrılan katılımcılardan, giriş aidatı ve yönetim gider kesintileri 5 yıllık toplu olarak alınabiliyor. Yıllık 2.807,55 liraya ulaşan giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi 5 yıl için uygulandığında 14.037,75 liraya ulaşıyor ki, bu tutar oldukça can yakıcı olabilir.

DEVLET KATKISIYLA KESİNTİ KONTROLLERİ

1 Ocak 2016 tarihinden itibaren, sistemden ayrılma durumunda katılımcıların birikimlerinden yapılan giriş aidatı ve yönetim gider kesintileri devlet katkısı hesabındaki birikim ile kontrol ediliyor. Kesinti tutarı fazla çıkarsa, fazla olan tutar katılımcının hesabına iade ediliyor. Bu kontrolün uygulanabilmesi içinde de yine karşımıza ’ölçüt’ olarak aylık brüt asgari ücret çıkıyor. Giriş aidatı ve yönetim gider kesintilerinin devlet katkılarıyla kontrol edilebilmesi için sözleşmedeki birikimin yıllık brüt asgari ücretin 10 katını aşmasıması ve düzensiz ödeme statüsünde olmaması gerekiyor.

Zeynep Candan Aktaş
Zeynep Candan Aktaş

Bireysel emeklilik, benim için çalışma hayatı boyunca farkında olmadan temellerini attığım, sistem uygulanmaya başlayınca, tam da bu temellerin üstüne oturan bir yapı. Amacım ne sistemi yermek ne de övmek. Ama şunu biliyorum: Bizim gibi ülkeler dünyanın para bolluğuna boğulduğu geçtiğimiz 15-20 yılı yatırım yerine, tüketerek geçirdi. Borcu olmayanlar neredeyse parmakla gösterilir oldu. Önümüzdeki dönem bu borçların ödenme zamanı gelecek. Ancak biz halk olarak tasarruf yapmıyoruz, yapamıyoruz. Bunun nedenleri farklı olsa da gerçek şu ki, artık biriktirmek zorundayız. Bu bireysel emeklilik yoluyla olur, şahsi yatırımlarla olur, altın alarak olur, bankada mevduat yoluyla olur, dövizle olur… Herkesin kendi tercihi. Ben burada bireysel emeklilik sistemi içindekilerin sistemi tanımasını, sistemden nasıl daha fazla verim alabileceğinin yollarını, katılımcının lehine ve aleyhine olabilecek gelişmeleri yazmak, duyurmak istiyorum. Bu arada katılımcılar da sistemle ilgili düşüncelerini, sistemden beklentilerini, kendileri için olumlu ve olumsuz yönleri, merak ettikleri soruları yazarlarsa, bunları tartışırız, elimizden geldiğince sorulara cevap veririz ve en önemlisi belki ilgililere, yetkililere sesinizi duyurabiliriz.

Teknik analiz ise daha Türkiye’de teknik analizin ‘T’si ortalarda yok iken, kareli defter yapraklarını birbirine ekleyerek oluşturduğum grafiklerle başladı. 1990’dan beri fiyatların hareketini merak ediyorum ve anlamaya çalışıyorum. Bunun için okuyor, araştırıyor ve bildiklerimi piyasada test ediyorum. Kazandığım da oluyor, kaybettiğim de. Ancak artık şunu net olarak biliyorum, piyasalarda kazanmanın tek yolu kendinizi tanımak ve kendi kapasitenizde riskler alabilmektir. Kapasitenizi aşan risk sizi uyutmaz, kapasitenizin altındaki risk de kazandırmaz. Bu dengeyi kurabilir, üstüne de teknik analiz yöntemlerini uygulayarak alım-satım zamanlarını ve fiyatlarını öngörebilirseniz, kazanmamanız için bir sebep kalmaz.

Yaklaşık 20 yıldır ekonomi dergilerinde, gazetelerde piyasaya ilişkin öngörüler, gerçekleşmeler, teknik analiz grafikleri üzerinden yorumlar yazıyorum. Bunlar arasında Trend Dergisi, Yeni Yüzyıl, Radikal, Ekonomik Bülten, Tekborsa, Gazete Vatan, Milliyet, gibi birçok dergi ve gazete var. Halen bireysel emeklilik ile ilgili yazılarım Para Dergisinde, Teknik analiz ile ilgili yazılarım Ekonomist dergisinde yer alıyor.

Ayrıca teknik analiz ve bireysel emeklilik alanında gerek sınıf içi gerek internet üzerinden eğitimler veriyorum. www.borfin.com.tr adresinde başlangıç düzeyinde teknik analiz eğitimim ve bireysel emeklilik eğitimlerim mevcuttur.

DEVLET KATKISI NEDEN YATMADI?