OTOMATİK KATILIMDA DEVLET KATKISI ENFLASYONA ENDEKSLİ

Gönüllü bireysel emeklilik sisteminde katılımcının devlet katkıları, devlet katkısı fon hesaplarında takip ediliyor. Katılımcının sisteme kendisinin yatırdığı katkı payları tercih ettiği fonlar ile yatırıma yönlendirilirken, %25’lik devlet katkıları devlet katkısı fonlarında değerlendiriliyor. Katılımcının katkı payının sisteme girmesinden sonra, emeklilik gözetim merkezi tarafından mutabık kalınan devlet katkısı tutarları, hazine müsteşarlığı tarafından bireysel emeklilik şirketlerine nakden aktarılıyor. Bireysel emeklilik şirketleri de devlet katkılarını katılımcı bazında devlet katkısı fonunda yatırıma yönlendiriliyor.

İki farklı devlet katkısı hesabı var.

Gönüllü bireysel emeklilikte nakit bazında işleyen devlet katkısı hesaplama ve yatırıma yönlendirme sistemi otomatik katılım sisteminde taahhüt hesapları üzerinden, kayden yürüyor. Otomatik katılım sisteminde katılımcının, biri taahhüt hesabı, ikincisi aynen gönüllü bireysel emeklilikteki gibi çalışan devlet katkısı fon hesabı olmak üzere iki farklı devlet katkısı hesabı tanımlanmış. Çalışanın ücretinden yapılan kesinti için hesaplanan %25* devlet katkısı, önce taahhüt hesabına kaydediliyor. Daha sonra da hak ediş sürelerine uygun olarak taahhüt hesabından nakden devlet katkısı fon hesabına alınarak yatırıma yönlendiriliyor.

Taahhüt hesapları enflasyona endeksli

Otomatik katılımda taahhüt hesabına alınan devlet katkısı tutarları yılda bir kez bireysel emeklilik şirketleri tarafından değerlemeye tabi tutulacak. Hesaplanan devlet katkısı tutarı, taahhüt hesabına alındıktan sonra takip eden aydan itibaren yılsonuna kadar, kaç ay hesapta kaldı ise, o aylara ait, aylık TÜFE oranı toplamından değerlendirilecek. Örneğin, 2018 yılı başında yapılacak değerlemede, Şubat 2017’de hesaba kaydedilen devlet katkısı 10 aylık TÜFE kadar değerlenecek. Mart 2017’den Aralık 2017’e kadar olan 10 ayın, aylık TÜFE oranları toplanarak elde edilecek değerleme oranı, Şubat 2017’de hesaplanan devlet katkısının değerlemesi için kullanılacak. Mart 2017’de taahhüt hesabına alınan devlet katkısı için ise, Nisan ayından başlayarak Aralık ayı TÜFE oranı dahil olmak üzere toplam 9 aya ait aylık TÜFE oranları kullanılacak.

Ne zamana kadar?

Peki, otomatik katılımda devlet katkıları hep enflasyona endeksli mi değerlenecek? Burada ‘hakediş süreleri’ öne çıkıyor. Katılımcının sistemde geçirdiği süre 0-3 yıl arasında ise devlet katkılarının tamamı taahhüt hesabında takip edilecek. Sistemde 3 yılını tamamlayan katılımcıların taahhüt hesabında biriken tutarın %15’i devlet katkısı fon hesabına nakit olarak aktarılacak ve aynen gönüllü bireysel emeklilik sistemindeki gibi bu tutarlar, devlet katkısı fonlarına yönlendirilecek. Sistemde 6 yılını tamamlayan katılımcının taahhüt hesabındaki birikimlerinin %35’i, 10 yıl ve üzerinde sistemde kalanların da taahhüt hesabında biriken tutarın %60’ı devlet katkısı fonlarında yatırıma yönlendirilecek.

Diyelim ki, çalışan sistemde 3 yılını doldurdu. Taahhüt hesabında biriken tutarın %15’i devlet katkısı fonlarına yönlendirilmek üzere nakit olarak aktarılarak yatırıma yönlendirildi. Bu durumda bundan sonra çalışanın ücretinden yapılacak her kesintiye karşılık olarak, hesaplanacak devlet katkısının %15’lik kısmı nakit olarak devlet katkısı fonlarında değerlenmek üzere yatırıma yönlendirilirken, kalan %85’lik kısmı taahhüt hesabında Aylık TÜFE’ye endeksli olarak değerlenmeye devam edecek.

Emeklilik, vefat veya maluliyet gibi nedenlerle çalışanın sistemden ayrılması durumunda, önce taahhüt hesaplarında biriken tutarın tamamı nakden, devlet katkısı fonlarında değerlendirilmek üzere yatırıma yönlendirilecek. Emekli veya maluliyet halinde katılımcının kendisi, vefat halinde varisler, devlet katkısı fonlarındaki tutarın tamamını almaya hak kazanacaklar.  

Avantajı-dezavantajı nedir?

Devlet katkılarının enflasyona endeksli taahhüt hesaplarında takip edilmesi, katılımcının devlet katkılarından enflasyon kadar bir getiri elde etmesini sağlayacak. Bu olumlu olmakla beraber, taahhüt hesaplarında kayden takip edilen devlet katkılarının enflasyon üzerinde reel bir getiri olasılığının da olmadığını gösteriyor. Yani taahhüt hesaplarında tutulan devlet katkıları enflasyona karşı değer kaybetmeyecek ama değer de kazanmayacak.

Diğer taraftan devlet katkısı fonları portföylerinde asgari %75 seviyesinde kamu borçlanma araçları tutmak zorunda oldukları için faizlerdeki dalgalanmalara duyarlılık gösteriyor. Devlet katkısı fonlarında yatırıma yönlendirilen devlet katkıları, faizlerin yükseliş eğilimine girdiği dönemlerde getiri sağlayamayacak.  Bu durumda taahhüt hesabında kayden takip edilen devlet katkıları faizlerin yükseliş dönemlerinde daha avantajlı duruma geçecek. Otomatik katılım sistemindeki çalışanların hem taahhüt hesaplarında enflasyona endeksli işleyen devlet katkıları hem de 3 yılı tamamladıktan sonra fonlarda değer kazanan devlet katkıları olacağı için faizlerin dalgalanmalarından daha az etkilenmeleri beklenebilir.

*22 Ocak 2022 Cumartesi ve 31727 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Kanunu’nda yapılan değişiklik ile devlet katkısı %25’ten %30 çıkarıldı.