GÖNÜLLÜ BİREYSEL EMEKLİLİK FON TÜRLERİ
1-Hisse Senedi Fonu
2-Borçlanma Araçları Fonu
3-Katılım Fonu
4-Karma Fon
5-Para Piyasası Fonu
6-Kıymetli madenler fonları
7-Endeks Fon
8-Fon sepeti emeklilik yatırım fonları
9-Devlet Katkısı fonları
10-Değişken Fon
11-Standart Fon
12-Yaşam Döngüsü/Hedef Fon
13-Çalışanlara Yönelik Grup Emeklilik Fonları
HİSSE SENEDİ FONLARI
Portföyünün en az %80’i yurtiçi piyasalarda işlem gören hisse senetlerinden oluşan fonlar Hisse Senedi Fonlarıdır.
Portföyünün en az %80’i yabancı piyasalarda işlem gören hisse senetlerinden oluşan fonlar Yabancı Hisse Senedi Fonlarıdır.
Bireysel emeklilik fonları portföylerine hisse senetlerini aldıkları şirketlerin yönetimlerinde temsil edilemezler.
BORÇLANMA ARAÇLARI FONLARI
Fon portföyünün en az %80’i yerli veya yabancı, kamu veya özel sektör borçlanma araçlarından (tahvil, bono, kira sertifikası, gelir ortaklığı senetleri veya gelire endeksli senetler, finasman bonosu) veya kamu borçlanma araçlarının konu olduğu ters repodan oluşan fonlar Borçlanma Araçları Fonlarıdır.
-Kamu Borçlanma Araçları Fonlarının portföyünün en az %80’i kamu tarafından ihraç edilmiş borçlanma araçlarından;
-Özel Sektör Borçlanma Araçları Fonları portföyünün en az %80’i özel sektör şirketleri tarafından ihraç edilmiş tahvil, bono veya finansman bonosundan,
-Kamu Dış Borçlanma Araçları Fonları portföyünün en az %80’i kamu tarafından ihraç edilmiş dolar veya Euro bazında eurobondlardan;
-Diğer Borçlanma Araçları Fonlarının portföyünün en az %80’i kamu-özel, yerli-yabancı farketmeksizin TL ve döviz cinsinden borçlanma araçlarından oluşur.
Borçlanma araçları fonlarını portföylerine aldıkları borçlanma araçlarının aylık ağırlıklı ortalama vadelerine göre sınıflandırmak gerekirse;
-Kısa Vadeli Borçlanma Araçları Fonlarının porföyündeki varlıkların vadesi 25-90 gün;
-Orta Vadeli Borçlanma Araçları Fonlarının portföyündeki varlıkların vadesi 91-730 gün;
-Uzun Vadeli Borçlanma Araçları Fonlarının portföyündeki varlıkların vadesi 730 günden fazla olur.
KATILIM FONU
Portföyünün tamamı faizsiz getiri sağlayan kira sertifikaları, katılma hesapları, hisse senetleri, altın ve diğer kıymetli madenler ile Kurulca uygun görülen diğer sermaye piyasası araçlarından oluşur.
-Hisse Katılım Fonunun portföyünün asgari %80’i BİST Katılım endekslerindeki hisse senetlerinden;
-Kıymetli Madenler Katılım Fonunun portföyünün asgari %80’i kıymetli madenler ve bunlara bağlı sertifikalardan;
-Standart Katılım Fonunun asgari %60’ı kira sertifikaları ve gelire endeksli senetlerden, en az %10’u BİST Katılım endeksindeki hisse senetlerinden oluşur.
-Değişken Katılım Fonları, fon yöneticisinin SPK ve yönetmelikte belirlenen portföy sınırlamaları dahilinde fon yönetiminde serbest olduğu fonlardır. Risk değerlerine göre;
Muhafazakar/Temkinli Değişken Katılım Fonu (1-2)
Dengeli Değişken Katılım Fonu (3-4)
Atak/Dinamik/Büyüme Değişken Katılım Fonu (4-5)
Agresif Değişken Katılım Fonu (5-7)
KARMA FON
Fon portföyünün en az %80’i hisse senedi, kira sertifikası, kamu-özel borçlanma araçları, altın ve kıymetli madenlerden en az ikisinden oluşan ve seçilen iki yatırım aracından her birinin portföydeki ağırlığının en az %20 olduğu fonlardır.
PARA PİYASASI FONLARI
Portföyünün en az %25’i vadesine 184 gün kalmış kamu borçlanma araçlarından; portföyün tamamı için günlük ağırlıklı ortalama vadesi 60 gün (SPK 18/10/2023 tarih 2023/62 sayılı bülten ve 60/1316 sayılı İlke Kararı ile) ve en fazla vadesine 184 gün kalan para ve sermaye piyasası araçlarından oluşur.
ENDEKS FON
Fon portföyünün en az %80’i belli bir endekste yer alan varlıkların tümünden veya örneklem yoluyla seçilen bir kısmından oluşan fonlardır.
-Hisse Senedi Endeks Fon portföyünde en az altı şirkete ait hisse senedi bulunmalı ama bunların hiçbirinin portföydeki ağırlığı %35’i geçmemelidir.
-Kamu Borçlanma Araçları Endeks Fonu veya Özel Sektör Borçlanma Araçları Endeks fonun portföyünde yer alan borçlanma araçlarının hiç birinin portföydeki ağırlığı %35’i aşmamalıdır.
-Gayrımenkul Sertifikaları Endeks Fonu veya Özel Sektör Kira Sertifikaları Endeks fonunun portföyünde en az dört farklı gayrımenkul sertifikası veya özel sektör kira sertifikası bulunmalı ve bunlardan hiçbirinin portföydeki ağırlığı %35’i geçmemelidir.
FON SEPETİ FONU
Başka yatırım fonlarının katılma paylarına yatırım yapmak üzere kurulmuş fonlardır. Fon portföyünün en az %80’i yerli ve yabancı, borsa yatırım fonu, Şemsiye Yatırım fon türleri, gayrımenkul yatırım fonu ve girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarından oluşur.
DEVLET KATKISI FONU/KATILIM KATKI FONU
Bireysel Emeklilik Sistemine giren katılımcıların katkı payları karşılığında devletin verdiği %30* devlet katkısının yatırıma yönlendirilmesi amacıyla kurulan fonlardır. Faizsiz getiri tercih eden katılımcıların katkı payları Katılım Katkı Fonlarıyla yatırıma yönlendirilir.
Devlet Katkısı/Katılım Katkı fonu portföyünün en az %70’i kamu borçlanma araçları, gelir ortaklığı senetleri, gelire endeksli senetler ve kira sertifikalarından oluşur. En az %10 en fazla %15’i BİST 100, BİST Sürdürülebilirlik, BİST Katılım endekslerindeki hisse senetlerinde değerlendirilir. Portföyün en fazla %20’si TL mevduat ve Katılma hesapları, kira sertifikası, borsada işlem görmesi kaydıyla banka borçlanma araçları ve kira sertifikalarında, yatırım yapılabilir nota sahip Varlığa Dayalı veya Varlık Teminatlı menkul kıymetlerde, repo/ters repoda değerlendirilir.
DEĞİŞKEN FON
Portföy sınırlamaları itibarıyla herhangi bir varlık grubuna, herhangi bir sektör veya bölgeye, herhangi bir vadeye atıfta bulunmayan, portföy yöneticisinin piyasadaki gelişmelere göre, kurulca uygun bulunan yatırım araçlarına (yönetmelikteki portföy sınırlamalarına uymak kaydıyla) serbestçe yatırım yaptığı fonlardır. Faizli/faizsiz seçenekleri bulunur.
Değişken Fonlar risk grubuna göre;
-Muhafazakar Değişken Fon (1-2)
-Dengeli Değişken Fon (3-4)
-Atak/Dinamik/Büyüme Değişken Fonu (4-5)
-Agresif Değişken Fon (5-7) sınıflandırılır.
STANDART FON
Fon portföyünün en az %60’ı kamu borçlanma araçları, kira sertifikaları ve gelir ortaklığı senetlerinde, en az %10’u BİST 100, BİST Sürdürülebilirlik, BİST Katılım endekslerindeki hisse senetlerinde, kalan %30 için vadeli mevduat/Katılma hesabı (en fazla %25), borsada işlem gören ve bankalar veya yatırım yapılabilir nota sahip ihraççılar tarafından çıkarılan borçlanma araçları, kira sertifikaları, varlığa dayalı veya ipotek teminatlı menkul kıymetler, vaad sözleşmelerinde değerlendirilir. Takasbank para piyasası işlemleri ve ters repo işlemleri birlikte fon portföyünün en fazla %2’si kadar olabilir. Faizli faizsiz seçenekleri bulunur.
YAŞAM DÖNGÜSÜ/HEDEF FON
Katılımcının emeklilik tarihi, risk algısı ve yaş vb. özellikleri dikkate alınarak yatırım stratejisi oluşturulan fondur. Yüksek riskli bir portföy yapısıyla yatırıma başlayan fon belirlenen bir stratejiyle fondaki riskli varlıkları, riski düşük varlıklarda değiştirmeye başlar. Hedef tarihe ulaşıldığında fonda yüksek oranda riski düşük varlıklar yer alır.
ÇALIŞANLARA YÖNELİK GRUP EMEKLİLİK FONLARI
Bir işveren ve ona bağlı grup şirketleri tarafından ihraç edilmiş, borsada işlem gören veya borsaya kote sermaye piyasası araçlarına yatırım yapmak üzere kurulur. Çalışanlara Yönelik Grup Emeklilik Fonları işverenin veya grup şirketlerinin çalışanlarına tahsis edilir ve bir grup emeklilik planı dahilinde katkı payları bu fona yönlendirilir. Bu tür fonlarda portföye alınacak varlıklarda diğer fonlara uygulanan portföy sınırlamaları uygulanmaz.
*22 Ocak 2022 Cumartesi ve 31727 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Kanunu’nda yapılan değişiklik ile devlet katkısı %25’ten %30 çıkarıldı.