OKS’DE 5. FAZ — Zeynep Candan Aktaş

Jul 20

Jul 20 OKS’DE 5. FAZ

Otomatik Katılım sistemi geçen yıl ocak ayında başladı. Sisteme öncelikle bin ve üzerinde çalışanı olan işyerleri dahil edildi. Hem bireysel emeklilik şirketleri hem de işverenler için yeni olan otomatik katılım sisteminin işler hale gelmesi çok önemliydi. Üzerinden geçen bir buçuk yılda kamuoyu ve çalışanlar OKS hakkında bilgi sahibi oldu. Bireysel emeklilik şirketleri de, iş akışlarını iyileştirdiler. Giderek daha az çalışanı olan işverenlere doğru genişleyen sistemde, Temmuz 20018’den itibaren çalışan sayısı 10 ve üzerinde ancak 50’den az olan işverenler sisteme dahil edilecek. Halen işverenlerin sisteme dahil edilme çalışmaları devam ediyor. Bireysel emeklilik şirketleri daha çok sayıda çalışanı olan işverenler ile yüz yüze çalışırken bu kez hemen hemen hepsi dijital uygulamalar ile işverenleri sisteme dahil etmeye çalışıyor.

5. FAZIN KAPSAMI

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Nisan 2018 verilerine göre özel sektörde 10-49 çalışanı olan işyerlerinde çalıştırılan sigortalı sayısı 4,5 milyon olup, 2016 yılı sigortalı yaş dağılımı dikkate alındığında, bu kişilerin %86’sının 45 yaş veya altında olduğu tahmin edilmektedir. Dolayısıyla, Temmuz 2018’deki 5. Fazda yaklaşık 4 milyon kişinin otomatik katılım sistemine dahil edilmesi bekleniyor. Çalışanlardan OKS’de kalmak isteyenler sistemde katkı payı ödemeye devam edecek, istemeyenler ise diledikleri zaman sistemden çıkma konusunda serbest. Sistem kamuoyunda her ne kadar zorunlu emeklilik sistemi olarak bilinse de, buradaki zorunluluk sadece çalışanı sisteme dahil etme konusunda.

12 MİLYON KİŞİ YOKLANDI

Başlangıcından beri OKS ile sisteme yaklaşık 12 milyon çalışan dahil edildi. Bunların 4,2 milyonu sistemde kalırken yaklaşık 7,7 milyonu ayrılmayı tercih etti. Sistemden ayrılanların %26’sı ödeme güçlüğü çektiği için sistemden ayrılmayı tercih ederken,%16’sı birikimlere ihtiyaç duyduğu için sistemden çıkmış. Yaklaşık %15’lik bir kesim de sisteme gerek duymadığını ifade etmiş. Sistemde kalan 4,2 milyon kişi bir buçuk yılda sisteme 2,985 milyon katkı payı ödemiş. Katkı paylarının yönlendirildiği fonların değeri ise 3,1 milyarı aşmış. Bir buçuk yılda çalışanların ücretlerinden kesilen %3’lük katkı paylarıyla ulaşılan bu rakam ciddi bir birikimi ifade ediyor.

FONLARIN DAĞILIMI

OKS’de katkı paylarını değerlendirmek üzere başlangıç fonları, standart fonlar ve dört ayrı kategoride değişken fonlar katılımcıların tercihine sunuluyor. Katılımcıların genel tercihine bakıldığında OKS’deki 3,1 milyarlık birikimin üçte ikisinin faizli ve faizsiz standart fonlarda yatırıma yönlendirildiği görülüyor. Sisteme girişte katılımcıya sunulan faizli ve faizsiz başlangıç fonları da toplam birikimin yaklaşık olarak üçte birini oluşturuyor. OKS katılımcıları tarafından değişken fonların çok fazla tercih edilmediği gözleniyor.

2019 Ocak ayında en az 5 en çok 9 çalışanı olan işverenler sisteme dahil edilecek. Böylelikle yılbaşında 5 kişi ve üzerinde çalışanı olan işverenlerin hepsi yoklanmış ve sisteme dahil edilmiş olacak. Bu tarihten sonra, sistemin kapsama alanındaki işverenlerde çalışanlar her yıl tekrar kontrol edilecek. Sisteme giriş kriterlerini karşılayıp da sisteme girmemiş veya daha önce girip de ayrılmış olan çalışanlar sisteme yeniden dahil edilecekler.

AVİVASA GENEL MÜDÜRÜ SAYIN FIRAT KURUCA’NIN GÖRÜŞLERİ

‘Otomatik Katılım’ın 1,5 yılda ulaştığı katılımcı sayısı, 15 yılda BES’in ulaştığı katılımcı sayısının yarısına ulaştı. Bu Otomatik Katılım’ın başarısını ortaya koyuyor. BES ve Otomatik Katılımın, bireylerin tasarruflarını artırarak, emeklilik dönemlerinde bugünkü yaşam standardını koruyabilmeleri için en etkili çözümler olduğunu her fırsatta anlatmak gerekiyor. Bu konuda bilinçlendime ve bilgilendirmeye, sistem daha çok kişi tarafından sahiplenene dek devam etmeliyiz.

Avivasa’da 5 bin işverende çalışan 1.3 milyon kişiyi OKS’ye dahil ettik. Bu rakamlarda 10-49 çalışanı olan işletmeler yer almıyor. AvivaSA’nın, OKS kapsamındaki fon büyüklüğü 298 milyonu aşmıştır. Bunun % 54’ü standart fonlarda % 45’i başlangıç fonlarında % 1’i değişken fonlarda değerlendirilmektedir. Çalışanların tercihlerine bakıldığında ise, başlangıç fonları % 82; standart fonlar % 17 ve değişken fonlar % 1 olarak görülmektedir.

Otomatik katılımın gelişmesi için en kritik konunun işveren katkısı olduğu görüşündeyiz. İşverenlere yük yaratmayacak öneriler üzerine çalışıyoruz. Mesela geçici olarak vergisel avantajlar sağlanabilir, işsizlik fonundan buraya geçici süreyle kaynak aktarılabilir. Diğer taraftan; kıdem tazminatının fonlu yapıya dönüştürülmesine karar verilirse bunun sektörümüz tarafından yönetilmesi yerinde olur. Fonlu bir yapıya dönüşmesi halinde, emeklilik sisteminin içinde konumlanması gerekir. Bu şekilde, hem çalışanlar tek bir sistemden şeffaf olarak birikimlerini görebilecek, hem devlet tüm emeklilik fonlarını aynı şekilde gözetleyip, denetleyebilecektir.’

Zeynep Candan Aktaş

Bireysel emeklilik, benim için çalışma hayatı boyunca farkında olmadan temellerini attığım, sistem uygulanmaya başlayınca, tam da bu temellerin üstüne oturan bir yapı. Amacım ne sistemi yermek ne de övmek. Ama şunu biliyorum: Bizim gibi ülkeler dünyanın para bolluğuna boğulduğu geçtiğimiz 15-20 yılı yatırım yerine, tüketerek geçirdi. Borcu olmayanlar neredeyse parmakla gösterilir oldu. Önümüzdeki dönem bu borçların ödenme zamanı gelecek. Ancak biz halk olarak tasarruf yapmıyoruz, yapamıyoruz. Bunun nedenleri farklı olsa da gerçek şu ki, artık biriktirmek zorundayız. Bu bireysel emeklilik yoluyla olur, şahsi yatırımlarla olur, altın alarak olur, bankada mevduat yoluyla olur, dövizle olur… Herkesin kendi tercihi. Ben burada bireysel emeklilik sistemi içindekilerin sistemi tanımasını, sistemden nasıl daha fazla verim alabileceğinin yollarını, katılımcının lehine ve aleyhine olabilecek gelişmeleri yazmak, duyurmak istiyorum. Bu arada katılımcılar da sistemle ilgili düşüncelerini, sistemden beklentilerini, kendileri için olumlu ve olumsuz yönleri, merak ettikleri soruları yazarlarsa, bunları tartışırız, elimizden geldiğince sorulara cevap veririz ve en önemlisi belki ilgililere, yetkililere sesinizi duyurabiliriz.

Teknik analiz ise daha Türkiye’de teknik analizin ‘T’si ortalarda yok iken, kareli defter yapraklarını birbirine ekleyerek oluşturduğum grafiklerle başladı. 1990’dan beri fiyatların hareketini merak ediyorum ve anlamaya çalışıyorum. Bunun için okuyor, araştırıyor ve bildiklerimi piyasada test ediyorum. Kazandığım da oluyor, kaybettiğim de. Ancak artık şunu net olarak biliyorum, piyasalarda kazanmanın tek yolu kendinizi tanımak ve kendi kapasitenizde riskler alabilmektir. Kapasitenizi aşan risk sizi uyutmaz, kapasitenizin altındaki risk de kazandırmaz. Bu dengeyi kurabilir, üstüne de teknik analiz yöntemlerini uygulayarak alım-satım zamanlarını ve fiyatlarını öngörebilirseniz, kazanmamanız için bir sebep kalmaz.

Yaklaşık 20 yıldır ekonomi dergilerinde, gazetelerde piyasaya ilişkin öngörüler, gerçekleşmeler, teknik analiz grafikleri üzerinden yorumlar yazıyorum. Bunlar arasında Trend Dergisi, Yeni Yüzyıl, Radikal, Ekonomik Bülten, Tekborsa, Gazete Vatan, Milliyet, gibi birçok dergi ve gazete var. Halen bireysel emeklilik ile ilgili yazılarım Para Dergisinde, Teknik analiz ile ilgili yazılarım Ekonomist dergisinde yer alıyor.

Ayrıca teknik analiz ve bireysel emeklilik alanında gerek sınıf içi gerek internet üzerinden eğitimler veriyorum. www.borfin.com.tr adresinde başlangıç düzeyinde teknik analiz eğitimim ve bireysel emeklilik eğitimlerim mevcuttur.